Minh Triết đất đai (thơ)

Hơn 70 tuổi, 14 tập thơ, bút ký, tiểu thuyết, nhà thơ Nguyễn Vũ Tiềm không chỉ có sức viết đáng nể phục mà còn là một trong số không nhiều những nhà thơ chịu khó cách tân, làm mới thơ mình.

Với “Minh triết đất đai” (NXB Hội Nhà văn, 2015 - ảnh), như ông dẫn giải, là tâm sự của một người hưu trí, tập khởi hành, “học lại những điều chưa thuộc” nhưng ông dẫn đưa người đọc đến nhiều điều bất ngờ thú vị được ông khám phá, làm cho mới mẻ hơn lên.

Đó là sự thẩm thấu đến thông đạt lẽ đời:

Tay lấm láp phù sa

chính là lúc ngộ ra điều sạch sẽ

giấc ngủ thường đến muộn

tôi gối đầu lên luật nhân quả của cây trồng…

(Minh triết đất đai)

Đất đai là nơi sinh thành cuộc sống, nơi nhận lại cuộc sống, khai sinh những tư duy minh triết. Nhà thơ giãi bày với bạn đọc những chiêm nghiệm về cõi nhân sinh:

Anh để giày mũ và sự thật ở bên ngoài

trước khi vào nhà

tất cả các cánh cửa đều mở ra

lòng người đóng chặt

(Thời tiết)

Những tự vấn về “cõi không”, “cái có”, về bản ngã qua quá khứ, tương lai và hiện tại:

Những tháng năm rớt lại

tôi thấy mình nhỏ hơn cái bóng…

tôi vẫn tập đi bộ hằng ngày

trên cao tốc thời gian

(“Tích tắc” rượt đuổi)

Thời đại văn minh hơn nhưng “thế thái nhân tình gỗ đá”, con người bị va đập giữa những giá trị đảo lộn, nhà thơ lo lắng sự tha hóa:

Những triết lý vi rút

những chấy rận nghĩ suy

ngứa ngáy vào từng số phận

(Chướng ngại)

Là người từng trăn trở với thơ, khởi xướng và biên khảo “Nghìn câu thơ tài hoa Việt Nam” nên Nguyễn Vũ Tiềm luôn khắt khe với từng câu chữ. Tập thơ này ghi dấu những thể nghiệm mới của ông, với kỹ thuật và thủ pháp mạnh bạo:

Trục trái đất đã nghiêng rồi

đức tin đừng nghiêng nữa

(Năm trăm vị La Hán)

…

Có một chuyện hiểu lầm

giữa nhân tình và thời tiết

chị dùng thơ làm dao giải phẫu

cấp cứu một làn gió thu

(Nữ văn sĩ)

Với ông, cũng là mang nợ cuộc đời khi trót vào nghiệp văn chương:

Trên con thuyền hoàng hôn tuổi tác

anh ngủ lại đèo sương

gối đầu lên sổ nợ

(Con nợ của trần gian)

Với “Minh triết đất đai”, ông vượt thoát ra những quan niệm cũ như nhà thơ Đặng Huy Giang nhìn nhận: “Trong làng thơ hiện nay, ít có người dám sòng phẳng với mình, dám riết róng với mình, dám trung thực với chính mình và không ngừng làm mới mẻ mình như Nguyễn Vũ Tiềm”.

Đó cũng là một thành công mới của nhà thơ Nguyễn Vũ Tiềm.

Bùi Việt Quý